Ondoren Mireni bere lokal berrian egindako elkarrizketa jartzen dizuet. Elkarrizketa hau Euskarako 4. perfilerako egin behar dudan proiektuan joango da.
En esta entrada pongo la entrevista que le hice a Miren en su nuevo local. La entrevista es parte del proyecto que tengo que entregar para el 4º perfil de euskera. Solo esta en euskera, pero si no lo entendéis aquí hay un traductor que funciona regulín (es mejor que el de google): traductor
Eibarrera hurbildu naiz, Fermin
Calbeton kalera, bertako artisau bat elkarrizketatzeko. Miren Torrealdayk Ardilanak izeneko gunea ireki berri du
kale honetan. Bertan, puntu eta irute klaseak ematen hasiko da aurki. Horrez
gain, artilea lantzen oso iaioa da, eta artilearen prozesuari buruz informazio
interesgarria kontatu dit.
Hasteko, jakin
nahiko nuke nondik datorren artilearekiko duzun zaletasuna.
Nik puntu egiten
amamarekin ikasi nuen, 8 urte nituenean. Urte askotan ez nien kasurik ere egin
orratzei. Orain dela 5 edo 6 urte arte, bufandak egiten hasi nintzenean. Uda
baten, Itziar nire koadrilakoak puntu egiten erakusteko eskatu zidan, nahiz eta
nik ideia askorik ez eduki. Ravelry
ezagutu nuen justu hilabete lehenago, abuztuan. Biok elkarrekin izen eman
genuen bertan. Ni gabonetan hasi nintzen patroiak eta begiratzen, eta ordutik
gero eta gauza konplikatuagoak egiten hasi nintzen. Nik artilearekin daukadan
obsesioaren erru guztia Ravelryk du.
Zergatik erabaki
zenuen gune hau sortzea, artilearen santutegi hau?
Beti eduki dut
familia artistikoa: ama marrazketako irakaslea, anaia argazkilaria eta aita
berezko artista (Spielberg deitzen zaio etxean). Ni nintzen ezer egiteko
eskurik ez zeukana, eta artilea aurkitu nuenean niretzako epifania bat izan zen;
gustatu egiten zait, eta ez zait gaizki ematen. Urtebete izango da artilearekin
lan egiteko estudio bat jartzea pentsatzen hasi nintzela. Baina amets zoro bat
zen. Lokal hau nire amarena da, eta hemen marrazketako klaseak ematen zituen.
Baina, orain dela urte batzuk, nire anaiak argazki estudioa jarri zuenean
alboan, lokal hau niri pasatu zidaten. Hutsik zegoen, alokairurako jarrita
zegoen, baina inork ez zuen hartzen. Nire urtebetetze egunean paretik pasatu
nintzen amarekin. Lokalari begira jarri ginen, eta, ez dakit zergatik, nire
proiektua kontatu nion amari. Gustatu zitzaion, eta niretzako beti izan da oso
garrantzitsua amaren iritzia. Beraz, proiektua aurrera eraman genuen familia
guztiaren artean. Hemen, puntuko klaseak emango ditut. Niri irutean zentratzea
gustatuko litzaidake, baina badakit jende gehiago edukiko dudala puntu egiten
ikasteko. Eibarren puntu egiten erakusten diren beste tokietatik desberdindu
nahi izan dut. Beste tokiak dendak dira; jende asko sartzen dute leku txikian. Nik
kontrakoa egingo dut: kupoa eginda daukat, eta ez dira 8 pertsona baino gehiago
izango hemen.
Oso toki
atsegina lortu duzu hemen
Bai, amaren gauza
izan da. Amak eraman du dekorazio guztia,
eta hori zen nahi genuena: etxeko sala bat lortu.
Azaldu iezaguzu,
nola den artilearen prozesua. Nola hasten da?
Artilea izenak
esaten duen moduan, ardi ilea da. Ez da derrigorrez ardiarena bakarrik izan
behar. Edozein animaliaren ilea erabili daiteke, baita katuarena ere. Hasteko,
ardia soildu egiten da; oso motz ebakitzen zaie ilea. Gero, hori garbitu egin behar da. Artileak
lanolina edukitzen du, ardiak bere azaletik jariatzen duen koipe bat. Hori
garbitzea sekulako buruko mina da. Badago zuzenean koipearekin irutea gustatzen
zaion jendea. Niri ez zait gustatzen.; oso usain gogorra edukitzen du, eta
azalean oso sentsazio desatsegina da. Garbitzeko, antzina ur hotzarekin egiten
zen, etxe ondo errekan. Nik etxean egiten dudanean, hasteko, 24 orduz uzten dut
ur bero-berotan, xaboi pixka batekin, lanolina kentzeko. Gero, lehortzen uzten
da. Lehortu ondoren, zuntza zabaldu egin behar da, dituen bi ile motak
bereizteko (azpi-ilea eta guardako-ilea). Guardako-ilea iruteko ez da ona
izaten, zakarragoa delako. Ondoren, kardatu egiten da. Antzina, astalikardu
izeneko landarearen lore lehorrekin kardatzen zen. Ez dira gaur egun erabiltzen
diren kardarien modukoa, eskukoak edo danborrezkoak, nik dauzkadan modukoak.
Kardek zuntza zabaldu eta orraztu egiten dute. Azkenik zuntz hori zuzenean irun
edo tindatu daiteke.
Tindatu ere egiten
duzu. Nola egiten duzu hori?
Nik erabiltzen
dudan sistema oso modernoa da: mikrouhin labea. Dena internet bidez ikasi dut.
Tindu naturalak, Lasturren ikasi nuen egin genuen jardunaldi hartan, modu
tradizionalean, pertsona batek erakutsita. Baina, bestea nire kasa ikasi dut,
bideoak ikusiz eta web orriak irakurriz; Ravelryk
dauka erru guztia. Nik tindagai azidoak erabiltzen ditut; horiekin, erreaktibo
moduan, ozpina edo C bitamina erabiltzen da. Nik ozpina erabiltzen dut,
merkeago delako. Lehendabizi, kolorea prestatzen da; nik tindagaia bi atzamar
ur oso berotan (iturritik ateratzen den beroena) disolbatzen dut, tindagaia
hauts moduan dator eta. Gero, ozpina botatzen dut potea bete arte, niri kolore
oso biziak gustatzen baitzaizkit.. Ozpin gutxi botata pastel koloreak geratuko
zaizkizu. Ondoren, tindatuko dudan zuntza busti egiten dut, ozpin pixka batekin
ere. Bustita dagoenean, mahai gainean jartzen dut, eta kolorea botatzen diot
gainetik. Ondoren dena plastikozko poltsetan sartzen dut, hau tupper batean
sartu eta mikrouhin labera. Fuerteenean 15 minutuz eduki eta gero, kontuz
ateratzen da: ezin da ukitu, ze ukituz gero feltro egiten da. Tindagaiak beroa
behar du ilean finkatzeko. Ondoren, bainuontzian uzten dut hoztu arte, poltsa
barruan. Hotza dagoenean bainuontzian beratzen uzten dut tindu arrastoak
kentzeko. Azkenik, terrazara ateratzen dut lehortzera. Guztiz lehorra dagoenean,
iruteko erabili daiteke.
Azalduko zeniguke nola den irutearen prozesua?
Bi tresna erabili
daitezke: ardatza eta gorua. Zaharrena ardatza da, neolitikotik erabili izan
dena. Iruten ikasteko onena ardatza da, ze prozesua askoz hobeto ikusten da.
Ardatz batek funtzionatzeko bi gauza behar ditu: alde batetik, mugimendu
zirkularra, eta bestetik, pisua. Modu honetara zuntzak bihurritu egiten dira.
Baina hari bat gehiegi bihurritzen baduzu, oso zaila da gero lantzeko;
kiribildu egiten da. Hari honek tentsioa dauka, eta trikotatzean formak hartzen
ditu. Niri ez zaizkit hari hauek gustatzen, hainbeste tentsio daukatenak. Niri
hari otzanak gustatzen zaizkit. Bizia ardiak behar du, ez hariak. Goruaren
kasuan, bizikletaren moduan pedalekin ematen zaio ardatzari ematen zitzaion
mugimendu konstante hori. Askoz ere artile gehiago egiten duzu denbora
gutxiagoan, prozesua azkartu egiten da.
Behin haria irunda daukagula, ze egiten dugu hari
horrekin?
Irundako haria
segituan ezin da erabili. Nahiz eta, lehen esan dudan bezala, leun irun,
oraindik energia dauka. Gobernatu edo mendean hartu behar da. Hari hori
mataza-gailu batean sartzen da, eta bertan egun batzuetan uzten da tenkatuta,
tentsioa kentzeko. Gero, mataza busti egiten da, nik lehendabizi ur oso berotan
sartzen dut, gero epeletan eta gero hotzean. Lehenengo bainua gainera
xaboiarekin, eskuko izerdia eta tindu arrastoak kentzeko. Busti ondoren,
eskuoihal baten biltzen da hezetasuna kentzeko. Eskuoihal hori nik bainera
izkinan jartzen dut, eta kolpeak ematen dizkiot, trimindu egiten dut. Horrekin
artileak gorputza hartzea lortzen da, ze gorutik ateratzeko momentuan zuntzak elkarri
oso itsatsita daude, eta eman diozun bihurketa finkatu egiten da. Modu honetan,
pixkatxo bat feltratu egiten da, trinkotasuna hartzeko. Azkenik, eseki egiten
da lehortzeko, eta oraindik energia badauka, pisu bat jartzen zaio gehiago
tenkatzeko. Lehortuta dagoenean, mataza lanerako prest daukazu.
Mataza egin ondoren, zuk ze egiten duzu hari horrekin?
Nik beti
egin izan ditut bai galtzetinak baita niri asko gustatzen zaizkidan xalak. Azken
horiek, zenbat eta finagoak izan, eta zenbat eta parpaila gehiago eduki, hobe.
Beti puntuzkoak, oraindik ez naiz kakorratzarekin sartu.