Ardilanak-i elkarrizketa

Ondoren Mireni bere lokal berrian egindako elkarrizketa jartzen dizuet. Elkarrizketa hau Euskarako 4. perfilerako egin behar dudan proiektuan joango da.

En esta entrada pongo la entrevista que le hice a Miren en su nuevo local. La entrevista es parte del proyecto que tengo que entregar para el 4º perfil de euskera. Solo esta en euskera, pero si no lo entendéis aquí hay un traductor que funciona regulín (es mejor que el de google): traductor

Eibarrera hurbildu naiz, Fermin Calbeton kalera, bertako artisau bat elkarrizketatzeko. Miren Torrealdayk Ardilanak izeneko gunea ireki berri du kale honetan. Bertan, puntu eta irute klaseak ematen hasiko da aurki. Horrez gain, artilea lantzen oso iaioa da, eta artilearen prozesuari buruz informazio interesgarria kontatu dit.

Hasteko, jakin nahiko nuke nondik datorren artilearekiko duzun zaletasuna.

Nik puntu egiten amamarekin ikasi nuen, 8 urte nituenean. Urte askotan ez nien kasurik ere egin orratzei. Orain dela 5 edo 6 urte arte, bufandak egiten hasi nintzenean. Uda baten, Itziar nire koadrilakoak puntu egiten erakusteko eskatu zidan, nahiz eta nik ideia askorik ez eduki. Ravelry ezagutu nuen justu hilabete lehenago, abuztuan. Biok elkarrekin izen eman genuen bertan. Ni gabonetan hasi nintzen patroiak eta begiratzen, eta ordutik gero eta gauza konplikatuagoak egiten hasi nintzen. Nik artilearekin daukadan obsesioaren erru guztia Ravelryk du.

Zergatik erabaki zenuen gune hau sortzea, artilearen santutegi hau?

Beti eduki dut familia artistikoa: ama marrazketako irakaslea, anaia argazkilaria eta aita berezko artista (Spielberg deitzen zaio etxean). Ni nintzen ezer egiteko eskurik ez zeukana, eta artilea aurkitu nuenean niretzako epifania bat izan zen; gustatu egiten zait, eta ez zait gaizki ematen. Urtebete izango da artilearekin lan egiteko estudio bat jartzea pentsatzen hasi nintzela. Baina amets zoro bat zen. Lokal hau nire amarena da, eta hemen marrazketako klaseak ematen zituen. Baina, orain dela urte batzuk, nire anaiak argazki estudioa jarri zuenean alboan, lokal hau niri pasatu zidaten. Hutsik zegoen, alokairurako jarrita zegoen, baina inork ez zuen hartzen. Nire urtebetetze egunean paretik pasatu nintzen amarekin. Lokalari begira jarri ginen, eta, ez dakit zergatik, nire proiektua kontatu nion amari. Gustatu zitzaion, eta niretzako beti izan da oso garrantzitsua amaren iritzia. Beraz, proiektua aurrera eraman genuen familia guztiaren artean. Hemen, puntuko klaseak emango ditut. Niri irutean zentratzea gustatuko litzaidake, baina badakit jende gehiago edukiko dudala puntu egiten ikasteko. Eibarren puntu egiten erakusten diren beste tokietatik desberdindu nahi izan dut. Beste tokiak dendak dira; jende asko sartzen dute leku txikian. Nik kontrakoa egingo dut: kupoa eginda daukat, eta ez dira 8 pertsona baino gehiago izango hemen.

Oso toki atsegina lortu duzu hemen

Bai, amaren gauza izan da. Amak eraman du dekorazio guztia,  eta hori zen nahi genuena: etxeko sala bat lortu.

Azaldu iezaguzu, nola den artilearen prozesua. Nola hasten da?

Artilea izenak esaten duen moduan, ardi ilea da. Ez da derrigorrez ardiarena bakarrik izan behar. Edozein animaliaren ilea erabili daiteke, baita katuarena ere. Hasteko, ardia soildu egiten da; oso motz ebakitzen zaie ilea.  Gero, hori garbitu egin behar da. Artileak lanolina edukitzen du, ardiak bere azaletik jariatzen duen koipe bat. Hori garbitzea sekulako buruko mina da. Badago zuzenean koipearekin irutea gustatzen zaion jendea. Niri ez zait gustatzen.; oso usain gogorra edukitzen du, eta azalean oso sentsazio desatsegina da. Garbitzeko, antzina ur hotzarekin egiten zen, etxe ondo errekan. Nik etxean egiten dudanean, hasteko, 24 orduz uzten dut ur bero-berotan, xaboi pixka batekin, lanolina kentzeko. Gero, lehortzen uzten da. Lehortu ondoren, zuntza zabaldu egin behar da, dituen bi ile motak bereizteko (azpi-ilea eta guardako-ilea). Guardako-ilea iruteko ez da ona izaten, zakarragoa delako. Ondoren, kardatu egiten da. Antzina, astalikardu izeneko landarearen lore lehorrekin kardatzen zen. Ez dira gaur egun erabiltzen diren kardarien modukoa, eskukoak edo danborrezkoak, nik dauzkadan modukoak. Kardek zuntza zabaldu eta orraztu egiten dute. Azkenik zuntz hori zuzenean irun edo tindatu daiteke.

Tindatu ere egiten duzu. Nola egiten duzu hori?

Nik erabiltzen dudan sistema oso modernoa da: mikrouhin labea. Dena internet bidez ikasi dut. Tindu naturalak, Lasturren ikasi nuen egin genuen jardunaldi hartan, modu tradizionalean, pertsona batek erakutsita. Baina, bestea nire kasa ikasi dut, bideoak ikusiz eta web orriak irakurriz; Ravelryk dauka erru guztia. Nik tindagai azidoak erabiltzen ditut; horiekin, erreaktibo moduan, ozpina edo C bitamina erabiltzen da. Nik ozpina erabiltzen dut, merkeago delako. Lehendabizi, kolorea prestatzen da; nik tindagaia bi atzamar ur oso berotan (iturritik ateratzen den beroena) disolbatzen dut, tindagaia hauts moduan dator eta. Gero, ozpina botatzen dut potea bete arte, niri kolore oso biziak gustatzen baitzaizkit.. Ozpin gutxi botata pastel koloreak geratuko zaizkizu. Ondoren, tindatuko dudan zuntza busti egiten dut, ozpin pixka batekin ere. Bustita dagoenean, mahai gainean jartzen dut, eta kolorea botatzen diot gainetik. Ondoren dena plastikozko poltsetan sartzen dut, hau tupper batean sartu eta mikrouhin labera. Fuerteenean 15 minutuz eduki eta gero, kontuz ateratzen da: ezin da ukitu, ze ukituz gero feltro egiten da. Tindagaiak beroa behar du ilean finkatzeko. Ondoren, bainuontzian uzten dut hoztu arte, poltsa barruan. Hotza dagoenean bainuontzian beratzen uzten dut tindu arrastoak kentzeko. Azkenik, terrazara ateratzen dut lehortzera. Guztiz lehorra dagoenean, iruteko erabili daiteke.

Azalduko zeniguke nola den irutearen prozesua?

Bi tresna erabili daitezke: ardatza eta gorua. Zaharrena ardatza da, neolitikotik erabili izan dena. Iruten ikasteko onena ardatza da, ze prozesua askoz hobeto ikusten da. Ardatz batek funtzionatzeko bi gauza behar ditu: alde batetik, mugimendu zirkularra, eta bestetik, pisua. Modu honetara zuntzak bihurritu egiten dira. Baina hari bat gehiegi bihurritzen baduzu, oso zaila da gero lantzeko; kiribildu egiten da. Hari honek tentsioa dauka, eta trikotatzean formak hartzen ditu. Niri ez zaizkit hari hauek gustatzen, hainbeste tentsio daukatenak. Niri hari otzanak gustatzen zaizkit. Bizia ardiak behar du, ez hariak. Goruaren kasuan, bizikletaren moduan pedalekin ematen zaio ardatzari ematen zitzaion mugimendu konstante hori. Askoz ere artile gehiago egiten duzu denbora gutxiagoan, prozesua azkartu egiten da.

Behin haria irunda daukagula, ze egiten dugu hari horrekin?

Irundako haria segituan ezin da erabili. Nahiz eta, lehen esan dudan bezala, leun irun, oraindik energia dauka. Gobernatu edo mendean hartu behar da. Hari hori mataza-gailu batean sartzen da, eta bertan egun batzuetan uzten da tenkatuta, tentsioa kentzeko. Gero, mataza busti egiten da, nik lehendabizi ur oso berotan sartzen dut, gero epeletan eta gero hotzean. Lehenengo bainua gainera xaboiarekin, eskuko izerdia eta tindu arrastoak kentzeko. Busti ondoren, eskuoihal baten biltzen da hezetasuna kentzeko. Eskuoihal hori nik bainera izkinan jartzen dut, eta kolpeak ematen dizkiot, trimindu egiten dut. Horrekin artileak gorputza hartzea lortzen da, ze gorutik ateratzeko momentuan zuntzak elkarri oso itsatsita daude, eta eman diozun bihurketa finkatu egiten da. Modu honetan, pixkatxo bat feltratu egiten da, trinkotasuna hartzeko. Azkenik, eseki egiten da lehortzeko, eta oraindik energia badauka, pisu bat jartzen zaio gehiago tenkatzeko. Lehortuta dagoenean, mataza lanerako prest daukazu.

Mataza egin ondoren, zuk ze egiten duzu hari horrekin?

Nik beti egin izan ditut bai galtzetinak baita niri asko gustatzen zaizkidan xalak. Azken horiek, zenbat eta finagoak izan, eta zenbat eta parpaila gehiago eduki, hobe. Beti puntuzkoak, oraindik ez naiz kakorratzarekin sartu.